کد مطلب:20739 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

لطفاً تمايز بين عقل و شعور و اخلاق و درك را در انسان توضيح دهيد.

عقل در اصل از عقال به معناي طنابي است كه بر پاي شتر ميبندند تا حركت نكند و از آن جا كه نيروي خرد، انسان را از كارهاي ناهنجار باز ميدارد، اين واژه بر آن اطلاق شده است.(ر.ك: مفردات الفاظ قرآن كريم، راغب اصفهاني، ص 354، دارالكتاب العربي، بيروت.)برخي ديگر گفتهاند كه عقل علم ابتدايي است كه انسان را از زشتيها دور ميكند.(ر.ك: التمهيد، آيت اللّه معرفت، ج 5، ص 37، انتشارات اسلامي، قم.)

شعور يكي از افعال عقل به حساب ميآيد و به گفته جمعي از اهل لغت به معناي آن چيزي كه مشاعر، حواس) درك ميشود است; ولي راغب اصفهاني ميگويد شعور به معناي احساس است و اگر منظور احساس دروني باشد با تفسير و معناي ساير اهل لغت تفاوت چنداني نخواهد داشت، كلمة شعور در بسياري از آيات قرآن كريم نيز به معناي علم و آگاهي به كار رفته است. چنان كه قرآن كريم ميفرمايد: وَلاَتَقُولُواْ لِمَن يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَ َتُ بَلْ أَحْيَآءٌ وَ لَـَكِن لآتَشْعُرُونَ ;(بقره،154) و به آنها كه در راه خدا كشته ميشوند مرده مگوييد، بلكه آنها زندگانند، ولي شما نميفهميد.(ر.ك: پيام قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 1، ص 140ـ161، دارالكتب الاسلامية، تهران / لسان العرب، ابن منظور، ج 4، ص 409، دارالتراث العربي، بيروت / مفردات الفاظ قرآن، همان، ص 268 و 269.)

اخلاق جمع خُلق و خُلُق ميباشد و اين دو واژه در اصل به يك ريشه باز ميگردد، خُلق به معناي قوا و سجايا و صفاتي دروني است كه با چشم دل ديده ميشود. بنابراين ميتوان گفت كه اخلاق مجموعة صفات روحي و باطني انسان است.(ر.ك: اخلاق در قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 1، ص 23، دارالكتب الاسلامية، تهران.)

درك و ادراك يكي از راههاي رسيدن به علم است.(ر.ك: التمهيد، همان، ص 35.)